آسیب شناسی دیپلماسی عمومی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران (مقایسه تطبیقی دوره های هشتم و نهم ریاست جمهوری)

امروزه افکار عمومی یکی از ارکان تصمیم‎گیری‎های سیاسی کشورها به شمار می‎رود. به همین دلیل کشورها دیگر نمی‎توانند مانند گذشته بر ارتباطات بین دولتی خود در قالب دیپلماسی سنتی تأکید نموده و لذا برای تأثیرگذاری بیشتر نیازمند برقراری ارتباط هدفمند با مخاطبان عام و بویژه نخبگان جامعه مورد نظر می‎باشند. کشور ایران نیز با توجه به سابقه تمدنی، فرهنگی، پیشینه تاریخی و جذابیت‎های طبیعی و گردشگری خود دارای ظرفیت‎های بالقوه وسیعی در حوزه دیپلماسی عمومی است. لذا به‎علت وسعت و گستردگی این مولفه‎ها، محقق تلاش کرده است تا نحوه بهره‎گیری از ظرفیت‎ها و جذابیت‎های دیپلماسی عمومی توسط روسای جمهور دوره‎های هشتم و نهم ریاست جمهوری ایران را بررسی نموده و از پرداختن به دیگر عناصر و ارکان دیپلماسی عمومی در سیاست خارجی بپرهیزد. این رساله با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی ـ تاریخی در محدوده زمانی سال‎های 1380 تا 1388 یعنی دوره‎های هشتم و نهم ریاست جمهوری در ایران موضوع مذکور را مورد مطالعه قرار داده است. به طور کلی می‎توان نتیجه گرفت که در دولت هشتم سیدمحمد خاتمی با طرح ایده گفتگوی تمدنها و پیگیری دیپلماسی تنش‎زدایی تاحدی از ظرفیت‎های دیپلماسی عمومی در سیاست خارجی ج. ا. ا بهره برد و توانست افکار عمومی دنیا را نسبت به ایران جلب نماید، اما آنها را در حد یک طرح و نظریه باقی گذاشت. چراکه تأکید خاتمی بیشتر بر دیپلماسی رسمی و دستگاه وزارت امور خارجه بود. در دولت نهم نیز محمود احمدی‎نژاد در جهت بهره‎گیری از ظرفیت‎ها و مولفه‎های دیپلماسی عمومی جمهوری اسلامی اقداماتی از قبیل دیپلماسی نامه، دیپلماسی کلمبیا (حضور در جمع دانشگاهیان خارجی)، مصاحبه‎های پی‎درپی با رسانه‎های خارجی، برقراری ارتباط و جذب ایرانیان خارج از کشور، سخنرانی و نشست‎های ویژه با نخبگان خارجی و ایرانیان خارج از کشور و ... تلاش نمود. اما از آنجا که ظرفیت‎ها، مولفه‎ها و عناصر دیپلماسی عمومی ج. ا. ا بسیار گسترده بوده و نمی‎توان در یک مدت زمان کوتاه چهار ساله و به طور کامل از آنها بهره برد، لذا می‎توان گفت وی نیز همچون خاتمی نتوانست از کلیه ظرفیت‎های دیپلماسی عمومی در سیاست خارجی ج. ا. ا بهره‎برداری کند.